مدرسه علمیه حضرت آمنه قم

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در پیامی درگذشت عالم مجاهد مرحوم حجة‌الاسلام والمسلمین شیخ محمّدعلی شرعی را تسلیت گفتند.
متن پیام رهبر انقلاب اسلامی به این شرح است:

بسمه‌تعالی

درگذشت عالم مجاهد مرحوم حجة‌الاسلام والمسلمین آقای حاج شیخ محمّدعلی شرعی رحمة‌الله‌علیه را به خاندان و بازماندگان و ارادتمندان به ایشان تسلیت عرض می‌کنم.

این روحانی پُرتوان و پُرکار و خدوم و بااخلاص، عمر بابرکتی را در خدمت اسلام و انقلاب و مردم گذرانید و فرزند طلبه‌ی جوان خود را نیز تقدیم درگاه شهادت کرد. رحمت خدا بر او و حشر او با اولیاء اطهارش باد ان‌شاءالله.

سیّد علی خامنه‌ای
۱۴ دی ماه ۱۳۹۵

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی صبح امروز (دوشنبه) با جمعی از نخبگان و مدال‌آوران علمی دانشگاه صنعتی شریف دیدار کردند و در این دیدار، مدال‌های کسب‌شده از سوی نخبگان در مسابقات و المپیادهای کشوری و جهانی به رهبر معظم انقلاب اسلامی اهدا شد.

رهبر انقلاب اسلامی، دیدار با جمعی از نخبگان جوان علمی کشور را، باز شدن پنجره‌ای به سوی یک باغ دلگشا و ورود هوای تازه، و فروزان‌تر شدن امیدها به تحقق اهداف والای نظام و کشور، توصیف کردند و گفتند: من شکرگزار خداوند متعال به سبب وجود جوان‌های خوب، صالح و نخبه‌ی کشور هستم و این جوانان نیز باید شکرگزار نعمت نخبگی و ظرفیت‌ها و استعدادهای بالای خود باشند.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای مطالب مطرح‌شده از جانب نخبگان علمی را مطالبی پخته، صحیح، دقیق و منطبق با آرمان‌ها خواندند و تأکید کردند: هسته‌های نخبگی که همچون گلخانه‌هایی در سراسر کشور پراکنده هستند، قطعاً آینده‌ی کشور را سرشار از عطر علم و تجربه و استعداد و تدین و انقلابی‌گری خواهند کرد.

ایشان با اشاره به فراگیر شدن گفتمان تولید علم در کشور و پدیدار شدن نتایج عملی آن، افزودند: تلاش و حرکت علمی در کشور به‌هیچ‌وجه نباید کُند یا متوقف شود بلکه باید با شتاب بیشتری ادامه یابد.

رهبر انقلاب اسلامی مدال‌های نخبگان علمی را بسیار باارزش و نماد استعداد درونی و هویت والای این جوانان دانستند و خاطرنشان کردند: ارزش معنوی این مدال‌ها بسیار بالاتر از ارزش مادی آن است و به همین دلیل من مدال‌های اهدایی جوانان نخبه را با کمال میل و با افتخار می‌پذیرم اما بعد به خود آنان باز خواهم گرداند.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، موضوعِ تعهد دینی و انقلابی را در کنار تلاش علمی، بسیار مهم ارزیابی و تأکید کردند: پیشرفت علمی، به‌تنهایی، یک ملت و کشور را سعادتمند نخواهد کرد بلکه همراه شدن حرکت علمی با آرمان‌های والای معنوی و انقلابی، زمینه‌ساز به سامان رسیدن مسائل کشور و الگو شدن آن برای منطقه و دنیای اسلام و جهان خواهد بود.

ایشان دلیل شکاف‌ها، کمبودها و سستی‌های کنونی بنیان تمدن غرب را با وجود پیشرفت‌های فراوان مادی آن، نبود معنویت و آرمان‌های الهی دانستند و گفتند: انحراف‌های گوناگون فکری، عملی و اخلاقی، متلاشی شدن بنیان خانواده، خشونت روزافزون، فساد اخلاقی و خودکشی‌ها در جوامع غربی به‌ویژه آمریکا، ناشی از همین موضوع است؛ برخی از متفکرین و اندیشمندان آمریکایی صراحتاً به این شکاف‌ها و آسیب‌ها و نبود اخلاق، اذعان می‌کنند.

رهبر انقلاب اسلامی با اشاره به خشونت‌های روزافزون در جامعهی آمریکا و کشتار به‌وسیله‌ی سلاح، افزودند: آدمکشی و رواج اسلحه در آمریکا به یک مشکل جدی تبدیل شده است که علاج آن، توقف استفاده از سلاح در میان مردم است اما به‌دلیل سلطه‌ی مافیای کمپانی‌های اسلحه‌سازی در آمریکا، هیأت حاکمه‌ی این کشور جرئت غیرقانونی کردن استفاده از سلاح را ندارد.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، «اهتمام جدی به آرمان‌های دینی و الهی و تعهد انقلابی» را لازمه‌ی پیشرفت واقعی کشور دانستند و تأکید کردند: این موضوع باید در همه‌ی عرصه‌های کشور اعم از اقتصاد، سیاست، کار علمی، اداره‌ی کشور و گزینش مدیران مورد توجه ویژه قرار گیرد.

ایشان سومین عامل برای پیشرفت کشور را، «ثبات و ایستادگی در راه دین و انقلاب» برشمردند و گفتند: انجام کارهای بزرگ همچون پیروزی انقلاب اسلامی و یا موفقیت در هشت سال دفاع مقدس و همچنین مقابله با فشارها و تعارض‌ها علیه نظام اسلامی، به‌دلیل انسان‌هایی بوده است که دارای ثبات قدم و ایستادگی بودند و در مسیر دین و انقلاب دچار انحراف و تزلزل نشدند و از افراد متزلزل در راه دین و انقلاب باید حذر و پرهیز کرد.

رهبر انقلاب اسلامی، «حضور جهادی» در عرصه‌های گوناگون، خصوصاً میدان‌های تأثیرگذار برای آینده‌ی کشور را از دیگر عوامل موفقیت و پیشرفت دانستند و افزودند: اقدام جهادی به معنای خسته نشدن در مقابل سختی‌ها و موانع، ایمان به مسیر و حرکت بر اساس فکر و منطق است.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای نسل جوان کنونی را بسیار توانا‌تر، آگاه‌تر و هوشمندتر از نسل اول انقلاب برشمردند و با اشاره به جنبش دانشجویی تأکید کردند: جنبش دانشجویی به معنای حرکت جهادی در مسیر و در خدمت آرمان‌های انقلاب است و نه بر ضد آرمان‌ها سخن گفتن.

رهبر انقلاب اسلامی گفتند: من جوان‌های مؤمن و انقلابی را بسیار دوست دارم و از آنها، در هر کجا باشند پشتیبانی می‌کنم و وظیفه‌ی رؤسا و مسئولین دانشگاه‌ها و وزرای مربوطه، حمایت مضاعف از جوانان مؤمن و انقلابی در دانشگاه‌ها است.

ایشان همچنین با اشاره به سخنان یکی از دانشجویان نخبه درخصوص ایجاد شرایط لازم برای بانوان نخبه خاطرنشان کردند: مسئولان دانشگاه‌ها باید تسهیلات و شرایطی را فراهم کنند که زنان دانشجو و محقق، علاوه بر انجام کارهای علمی خود، بتوانند وظیفه‌ی همسرداری و نگهداری از فرزندان را نیز انجام دهند و مجبور به کنار گذاشتن مسیر علمی خود نشوند.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به سخنان یکی از نخبگان علمی درخصوص اقتصاد مقاومتی اشاره کردند و گفتند: اقتصاد مقاومتی یک اندیشه‌ی تجربه‌شده در دنیا است و فقط اختصاص به ما ندارد.

ایشان چگونگی بهره‌برداری از اقتصاد مقاومتی را منوط به اهداف کشورها دانستند و افزودند: جدای از نحوه‌ی جهت‌گیری و بهره‌برداری، این موضوع که اقتصاد مقاومتی، کشور را در برابر تکانه‌های گوناگون جهانی اعم از بدخواهانه یا غیر بدخواهانه حفظ خواهد کرد یک اصل پذیرفته‌شده است.

رهبر انقلاب اسلامی دلیل پیشرفت‌های علمی و صنعتی آمریکا در ۱۵۰ سال گذشته را، به‌کارگیری اقتصاد مقاومتی دانستند و خاطرنشان کردند: البته آمریکایی‌ها این اندیشه را در جهت مادی‌گری و پول به‌کار گرفتند اما همین تجربه‌ی پذیرفته‌شده‌ی جهانی را می‌توان با جهت‌گیری متعالی‌تری به‌کار گرفت.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، امکانات و ظرفیت‌های طبیعی کشور را بسیار متنوع و گسترده و البته ناشناخته خواندند و تأکید کردند: وجود چنین ظرفیت‌هایی، یک اقبال بلند برای نسل جوان است که با بهره‌گیری از آنها، کشور را به پیشرفت هم‌زمان مادی و معنوی برسانند.

پیش از سخنان رهبر انقلاب اسلامی، دکتر فتوحی رئیس دانشگاه صنعتی شریف با اشاره به نقش برجسته‌ی این دانشگاه در پیروزی انقلاب اسلامی، دفاع مقدس و اقتدار و شکوفایی علمی کشور و با بیان گزارشی از دستاوردها و برنامه‌های دانشگاه صنعتی شریف گفت: دانشگاه صنعتی شریف تلاش دارد در پیشرفت و ارتقای علمی پایدار و درون‌زای کشور و مشارکت در حل مسائل ملی، نقش مؤثر داشته باشد.

در ابتدای این دیدار نیز آقایان:
- مرتضی حسنی، مسئول بسیج دانشجویی دانشگاه صنعتی شریف و دارنده‌ی مدال برنز المپیاد فیزیک کشوری
- محمدسعید سرافراز، دانشجوی دکترای مهندسی برق دانشگاه صنعتی شریف و دارنده‌ی مدال طلای المپیاد ریاضی کشوری
- مهدی یوسفی، برگزیده و فعال اقتصادی جهان اسلام
و خانم سارا مشحون، دانشجوی دکترای نانوفناوری و دارنده‌ی مدال طلای المپیاد نجوم کشوری و نیز تعداد دیگری از دانشجویان دانشگاه صنعتی شریف، دیدگاه‌ها و دغدغه‌های خود را بیان کردند.

مهم‌ترین محورهای سخنان دانشجویان به این شرح است:
- انتقاد از تعارض ساختارهای علمی کشور با جهت‌گیری توحیدی انقلاب اسلامی و لزوم قرار گرفتن حداکثری دانشگاه بر روی ریل انقلاب اسلامی
- امکان‌پذیر بودن تحول در دانشگاه با تکیه بر هسته‌های خودجوش انقلابی و ضرورت اعتماد به جوانان مؤمن
- انتقاد از میدان ندادن به جوانان انقلابی توسط مسئولان
- لزوم اتحاد کشورهای اسلامی و کاهش اتکا به نظام سلطه با اشتراک‌گذاری مدل اقتصاد مقاومتی
- لزوم انعطاف‌پذیری بیشتر نظام دانشگاهی در رابطه با دانشجویان متأهل و ضرورت فراهم آوردن زمینه‌های تحصیل و اشتغال این دسته از دانشجویان
- ضرورت برنامه‌ریزی برای ارائه‌ی آموزش‌هایی که دانشجویان را برای زندگی توانمند می‌کند
- انتقاد از عدم توازن در انتخاب رشته و ضرورت برگزاری المپیادهای معتبر در همه‌ی رشته‌ها
- پیشنهاد راه‌اندازی دانشگاهی در تراز انقلاب اسلامی
- ضرورت اصلاح و تجدیدنظر در برخی ساختارها و مبانی برنامه‌ریزی کشور

پایگاه اطلاع‌رسانی KHAMENEI.IR گفت‌و‌گویی با جناب آقای شهرام شکیبا، شاعر، طنزپرداز و از دست‌اندرکاران برنامه‌ی قند پهلو ترتیب داده است.

برنامه‌ی قندپهلو از جمله برنامه‌های موفق عرصه‌ی ادبیات بود که اتفاقاً رهبر انقلاب نیز از آن تشکر کرده‌اند. لطفاً بفرمایید ایده‌ی این برنامه از کجا آغاز شد و چگونه شکل گرفت؟
در حقیقت ایده‌ی برنامه‌ی قندپهلو برای من نیست. بنده و آقای فیض جزء آخرین نفراتی بودیم که به گروه اضافه شدیم. ایده از مدیر وقت شبکه‌ی آموزش، آقای دکتر قاسمی، بود و این طرح را داشتند که یک مسابقه‌ی مشاعره‌ی طنز برگزار شود. علی‌الظاهر این ایده مطرح می‌شود با تهیه‌کننده و آقای رفیع و این جمع به طرح چنین مسابقه‌ای می‌رسند. در حقیقت بنده هم فکر نمی‌کردم چنین‌کاری در تلویزیون مورد استقبال قرار بگیرد. حتی اگر نگاه کنید، دور اول برنامه، دکور ویژه‌ای نداشت و همه‌چیز دورهمی بود. ولی خوب این اتفاق افتاد و برنامه‌ی قندپهلو چهارده روز پخش شد، در شبکه‌ی آموزش که شاید شبکه‌ی پربیننده‌ای نبود در آن روزها و زمان پخش برنامه هم خیلی ویژه نبود.

پس از آن در دیدار شب ولادت امام حسن علیه‌السلام با آقا بود که ایشان واکنش نشان دادند به این برنامه. آقا در حال راه رفتن بودند و هنگامی که بنده را دیدند، ایستادند. من فکر کردم با دوستان بغل‌دستی من هستند. آقای میرشکاک بود، آقای انسانی بود، حسین جعفریان و رضا برجی بودند. چند نفر از رفقای دیگر بودند. من فکر کردم حتماً مخاطب آقا این بزرگان هستند و با من کاری ندارند. اما بعد آقا گفتند: ما برنامه را می‌بینیم و احسنت به شما. حالا شاید لفظ دقیق ایشان را به‌خاطر نیاورم، اما یک کلام ملاطفت‌آمیزی و لطفی این‌چنینی ابراز داشتند. من فهمیدم برنامه دیده شده است. اتفاقاً آرام‌آرام دیدیم واکنش‌ها خیلی جالب است و در جامعه هم مردم دارند می‌بینند.

ما هیچ‌وقت فکر نمی‌کردیم یک موضوع خنده‌آور که همراه با تفکر است تا این اندازه دیده شود. خب برنامه‌های دیگری وجود داشت و دارد که به هر طریقی می‌خواهند مردم را بخندانند. اما خنده‌ای که تفکر دارد، امری است که عارف و عامی از آن تمجید می‌کنند. هم مردم عادی و هم بزرگان در بالاترین مقام‌های فقاهتی پیرامون خنده‌ی موجه و با تفکر نظر داده‌اند. به‌هرحال استقبال از قندپهلو اتفاق شیرینی بود که برای من نیز غیرمنتظره بود.

* رهبر انقلاب بر اهمیت شادی و تفریح و وجود آن در جامعه تأکید می‌کنند. این تأکید از چه جایی سرچشمه می‌گیرد؟
طبیعتاً همه‌ی ما بسته به میزان ارتباطی که با موضوع دین داریم، باید پیروی کنیم از بزرگان دینمان. در این مورد دو نکته وجود دارد. یکی از ایرادهایی که برخی به‌ناحق گرفتند از علی‌بن‌ابیطالب علیه‌السلام این بود که گفتند علی جوان است و دوم اینکه گفتند علی اهل شوخی است. این را باید توجه داشت که طنز در کلام عرب مرتبه‌ی بالایی داشته است؛ چنان‌که عرب‌ها می‌گویند: طنز در کلام مانند نمک در غذاست؛ یعنی اصلاً بدون طنز هیچ مزه‌ای ندارد. پس امیرالمؤمنین اهل شوخ‌طبعی بودند، پیامبر هم همین‌طور.

در این رابطه، آثار فاخری وجود دارد. کتابی وجود دارد به نام «لطایف‌الطوایف» که نویسنده‌ی آن، فخرالدین علی صفی است و انسانی اهل علم و آشنا به علوم دینی بوده است. همچنان‌که آقا سید نعمت‌الله جزایری، عالم بزرگ شیعه هم اثر «زَهرالربیع» را نوشته‌اند که به‌اشتباه عده‌ای آن را «زُهرالربیع» می‌گویند؛ کتابی که فراوان حکایت‌های طنزآمیز در آن آورده شده است. «لطایف‌الطوایف» با شوخ‌طبعی‌های پیامبر شروع می‌شود؛ لطایفی را که پیامبر به کار بردند می‌گوید، لطایف امیرالمؤمنین را می‌گوید و آرام‌آرام می‌آید تا سایر ذوات مقدسه. پیامبر بسیار شوخی می‌کردند. با امیرالمؤمنین هم خیلی شوخی می‌کردند. شوخی‌ها ممکن است برای زمان ما خیلی عجیب نباشد، ولی این نکته‌ی مهمی است. مثلاً یک مورد را عرض کنم من. پیامبر خرما می‌خوردند و هسته‌هایش را می‌گذاشتند جلوی امیرالمؤمنین. فرمودند به‌راستی بعضی‌ها خیلی خرما می‌خورند. مولا هم جواب دادند بله، بعضی‌ها خیلی خرما می‌خورند، ولی بعضی‌ها خرما را با هسته می‌خورند؛ یعنی در مقابل پیامبر هسته‌ی خرمایی نبود. ببینید این شوخی‌ها بوده و اصلاً فرمایش پیامبر بوده است. یا اینکه پیرزنی آمد پیش پیامبر و عرض کرد من به بهشت می‌روم؟ پیامبر فرمودند: شما با این چهره بهشت نمی‌روید. آن زن متغیر شد و حالش دگرگون شد. بلافاصله پیامبر فرمودند: مؤمنین با چهره‌ی جوانی‌شان به بهشت می‌روند. پیامبر فرمودند: من شوخی می‌کنم، اما چیزی جز حق نمی‌گویم. یعنی چه؟ یعنی در شوخی‌ام دروغ نیست، توهین نیست، در شوخی‌ام تحقیر یک شخص یا یک قوم نیست.

وقتی درباره‌ی سیرت و صورت پیامبر می‌نویسند، همه متفق هستند که ایشان چهره‌ی بشاش و خندان داشتند. من خیلی تعجب می‌کنم از مؤمنینی که انگار اصلاً لبخند روی چهره‌شان جا ندارد. بعضاً آدم‌های این شکلی را می‌بینیم، اما باید باور کنیم که کسانی که پیروان واقعی ائمه هستند، این‌گونه نیستند. ما هر سال در شب پانزدهم ماه مبارک رمضان که خدمت حضرت آقا هستیم، حداقل در این شش هفت سالی که من حضور داشتم، همیشه بیشترین شوخی‌ها را از جانب ایشان می‌بینم. حتی بیشتر شعرای طنزپرداز دعوت می‌شوند. می‌بینم که همیشه تمام‌کننده‌ی شوخی‌ها خود ایشان هستند. یعنی وقتی یک شوخی درمی‌گیرد، معمولاً نقطه‌ی پایان شوخی خود حضرت آقا هستند و به اینجا می‌رسد که ایشان تمام می‌کنند شوخی را. حتی داستان‌هایی که به‌ضرورت تعریف می‌کنند همراه با شوخ‌طبعی است. امسال داستانی را تعریف کردند که اتفاقاً راجع‌به مرحوم استاد امیری فیروزکوهی و حضرت آقا بود و یک شوخی شاعرانه. این دیگر خیلی رندی می‌خواهد که وقتی شما شوخی می‌کنید، حواستان را جمع کنید، ببینید بچه‌های طنزپردازی که در جلسه حضور دارند، چه عکس‌العملی نشان می‌دهند. اتفاقاً ایشان همین کار را می‌کنند و حتی دوست دارند که واکنش فلان شخص را که اهل شوخی و شوخ‌طبعی است، ببینند که چگونه است.

این برای من شیرین است وقتی می‌بینم فردی که جایگاه و پایگاه مذهبی و سیاسی‌اش بالاترین جایگاه و پایگاه زمان است در عصر غیبت، برنامه‌هایی را که درباره‌ی طنز و شوخ‌طبعی است نگاه می‌کند و اگر به آن علاقه داشته باشد، آن را منعکس می‌کند و از کنارش نمی‌گذرد. گذشته از آنکه ایشان کاملاً راجع‌به موضوع شوخ‌طبعی نظر دارند. اینجاست که مسئولان باید تکلیف خودشان را بدانند.
در دیدار شب ولادت امام حسن علیه‌السلام با آقا بود که ایشان واکنش دادند به این برنامه. آقا در حال راه رفتن بودند و هنگامی که بنده را دیدند، ایستادند. آقا گفتند: ما برنامه را می‌بینیم و احسنت به شما.من فهمیدم برنامه دیده شده است. اتفاقاً آرام‌آرام دیدیم واکنش‌ها خیلی جالب است و در جامعه هم مردم دارند می‌بینند.

شوخی در جامعه کارکردهای فراوانی دارد. بعضی‌ها فکر می‌کنند شوخی فقط سوپاپ جامعه است و مرحوم گل‌آقا نیز این شوخی را می‌کرد و می‌نوشت سوفاف. خیلی اتفاقات مثبتی می‌افتد که شاید این مورد در مقام هشتم یا نهم کارکردهای شوخی قرار بگیرد. نشاطی که در جامعه توسط شوخی و خنده‌ی سالم به وجود می‌آید، سلامت روح و روان جامعه را به‌دنبال دارد.

* شما در جلسات شعر ماه مبارک رمضان هم حضور داشتید، آیا می‌توان مختصاتی از منش رهبر انقلاب پیرامون طنز ارائه داد؟
اسم نمی‌برم، یکی از دوستانمان بود که در جلسه اشتباهی در طنز داشت و هنگامی که شعرش را خدمت حضرت آقا خواند، از یک شخص که داخل جلسه نبود، نام برد. با آن شخص شوخی شد و آن شخص هم قطعاً ناراضی نبوده که با او شوخی شود. در تخفیف یک فیلم‌ساز داخلی در مقابل فیلم‌ساز خارجی نکته‌ای گفته شد. آقا کاملاً به این موضوع واکنش نشان دادند و گفتند: نکنید این کار را، از کسی که در اینجا نیست، نام نبرید. این نوع طنز را ایشان دوست ندارند. طنزی که شما از کسی نام ببرید و بخواهید مثلاً او را تخفیفش دهید و او حضور نداشته باشد. اما درعین‌حال اخوانیه‌هایی که راجع‌به علیرضا قزوه بود و ناصر فیض خواند، آقا هم شوخی کردند، خیلی هم شیرین بود.

برای آقا، ادب در کار و لحاظ کردن آن خیلی مهم است. این در مثال‌هایی که ایشان می‌آورند، مشخص است. به همین دلیل است که مثلاً از آثار آقای زرویی نصرآباد یاد می‌کنند یا مثلاً در سال‌های گذشته یک شعری خوانده شد که گورها عمودی‌اند، دختران پسر شدند. در مصرعی گفته بود حاجیان حجر شدند. حضرت آقا خیلی جالب واکنش نشان دادند گفته بودند: نه آقا نگویید، این بی‌انصافی است. قریب به این مضمون که حاجی الآن در این شرایط می‌رود عربستان و برائت از مشرکین را اجرا می‌کند. این بی‌انصافی است که چنین عبارتی به ‌کار برده شود. این نشان‌دهنده‌ی دقت آقا در طنز است و دقیقاً همان معیاری که پیامبر فرمودند، از سوی ایشان رعایت می‌شود: شوخی کردن، اما غیر از حق چیز دیگری نگفتن. این به آن معنی نیست که آقا با انتقاد کردن مخالف هستند، نه اتفاقاً. مثلاً شعری را که چندین سال قبل محمدحسین جعفریان خواند، آیا از این شعر تندتر می‌شود گفت؟ نام آن عاشقانه‌های یک کلمن بود که آقا با ظرافتی گفتند این شعر را بدهید خوش‌نویسی کنند و بدهید به دوستان بنیاد. رفقای ما خیلی ساده‌انگارانه واقعاً دادند خوش‌نویسی کردند این شعر را و متوجه نشدند که ایشان دارد با چه طنز و طعنه‌ای صحبت می‌کند؛ یعنی خوش‌نویسی کنید بدهید دست برخی از آقایان که بفهمند درددل یک جانباز چیست؟ دوستان ما وجه ساده‌ی ماجرا را گرفته بودند، اما ایشان کاملاً رندانه، به‌معنی درستی که از این کلمه می‌شناسیم، پاسخ دادند.

از سوی دیگر، به فرم هم بسیار توجه می‌کنند. برای شما از چیزی که خودم تجربه کردم، بگویم. شاید دو بار تابه‌حال آقا خیلی کوتاه جملاتی را به بنده گفته‌اند، اما در همین مکالمه‌ی کوتاه هم ایشان گفتند من خیلی خوشم می‌آید که شما به وزن شعر دقت می‌کنید؛ یعنی توجه به محتوا در عین رعایت کردن ظاهر و قواعد و فرم است که معنا دارد.

با توجه به مجموع این رفتارها و واکنش‌های حضرت آقا که به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم پیرامون طنز انجام داده‌اند، می‌توان مشخصات طنز مقبول و مورد نظر ایشان را ترسیم کرد و به نظرم این امر نیاز است تا صورت بگیرد.

* ظرفیت و استعداد زبان فارسی در شوخ‌طبعی و طنز به چه‌میزان است؟
بدون تعصب اگر بخواهم بگویم ظرفیت زبان فارسی برای شوخ‌طبعی بسیار بالاست. البته مقدار زیادی از این ظرفیت به زبان عربی بازمی‌گردد. به همین دلیل، اگر به افرادی که به این دو زبان مسلط هستند، دقت کنید، درمی‌یابید که استعداد شوخی و طنز فوق‌العاده‌ای دارند. جناب آقای زرویی نصرآباد مقاله‌ای سال‌ها پیش پیرامون روحانیون طنزپرداز در یکی از سالنامه‌های گل‌آقا نوشتند که این امر در آن مقاله مشهود است.
http://farsi.khamenei.ir/ndata/news/35289/C/13951012_0335289.jpg
گزارش تصویری: گفت‌وگو با شهرام شکیبا، شاعر و طنزپرداز
ما حتی می‌بینیم که ذوق عامه هم به این سمت میل می‌کند. ضرب‌المثل‌های ما همیشه رنگی از شوخ‌طبعی دارد. زبان فارسی سرشار از ظرفیت‌های گوناگون است برای شوخی‌سازی. ما در برنامه‌ی قندپهلو قریب به سی برنامه پیرامون استعداد زبان فارسی در شوخ‌طبعی صحبت کردیم. بیشترین احاطه را به ظرفیت‌های زبانی، حافظ دارد. برای همین است خیلی‌ها می‌گویند حافظ بزرگ‌ترین طنزپرداز ماست، درحالی‌که شعرش را جدی گفته و ما هم خیلی جدی می‌خوانیم، ولی هنگامی‌که ظرفیت‌های طنزآمیز کلامش اخذ می‌شود، می‌بینیم چه دنیا و چه دریایی است. سلطان استفاده از ایهامِ تناسب در ادبیات فارسی، حافظ است. ما اگر بتوانیم این‌گونه استفاده کنیم، خودبه‌خود کلام‌مان دوپهلو می‌شود، کلام‌مان دو معنا می‌یابد و این اصلاً جزء خواص طنز است. سال‌ها پیش مرحوم سید حسن حسینی در نخستین جشنواره‌ی طنز دانشجویان، درباره‌ی زبان شعری حافظ و ظرفیت‌های طنز زبان فارسی سخنرانی کردند و به همین موضوع اشاره داشتند.

* زبان فارسی در تعامل و در مقابل زبان‌های بیگانه قرار گرفته و نیاز است تا این ظرفیت طنز به عموم مردم و جامعه منتقل شود. چگونه می‌توان این ظرفیت را به مردم معرفی کرد؟
متأسفانه این مواجهه اتفاق افتاده است. من بعضی‌اوقات که در خیابان قدم می‌زنم یا در تاکسی هستم و مکالمه‌های دو جوان را می‌شنوم، باورم نمی‌شود که فارسی‌زبان یا ایرانی هستند. ما واقعاً نیاز داریم تا همه‌ی ظرفیت‌های زبان فارسی به جوانان معرفی شود. بنده اصلاً قصد تعریف از خود را ندارم و در ابتدا نیز گفتم کمترین سهم را در برنامه‌ی قندپهلو داشتم، ولی واقعیت ماجرا این است که برنامه‌هایی از این دست می‌تواند کمک کند و متأسفانه باید بگویم که در تلویزیون، ادبیات فارسی جایگاه مناسبی ندارد. به‌دلیل مشکلات مالی و غیره، دو برنامه‌ی قندپهلو و مشاعره که تنها برنامه‌های ادبیات تلویزیون بودند، تعطیل شده‌اند.

بااین‌حال به نظرم می‌رسد که ضروری است تا در فضای مجازی کاری صورت بگیرد و یک گروه متخصص وارد این عرصه شوند و تولید محصول کنند. این‌ کار هم با دستورالعمل و بخشنامه و این قبیل کارهای اداری انجام نمی‌شود. ما باید در بعضی مواقع اسم‌مان نباشد، اما رسم‌مان باشد.

نسل جوان ما با ادبیات بیگانه نیستند. کلی ادیب درجه‌یک داریم. جوانانی که متولد دهه‌ی شصت و هفتاد هستند، ولی ادیب هستند. ما می‌توانیم از این‌ها استفاده کنیم و فضای مجازی را کمی شوخ‌طبعی‌اش را بیاوریم به‌سمت ادبی‌تر شدن. اگر این اتفاق بیفتد، در کف جامعه هم این اتفاق رخ خواهد داد. به نظرم فرهنگستان نیز نیاز است ورود پیدا بکند و تولید برنامه کند. ببینید جبهه‌ی مقابل ما چقدر هزینه صرف می‌کند تا این زبان و این فرهنگ را خراب کند. نیاز است ما هم دفاع کنیم و تولید داشته باشیم، اما متأسفانه سرعت و کیفیت ما پایین است. این امر واقعاً نیاز به یک مشارکت جدی در نهادهای کشور دارد.

یادداشت: رئیس‌جمهور دیشب در گفت‌وگوی زنده تلویزیونی با مردم از شبکه اول سیما، به پرسش‌هایی درباره موضوعات مختلف، از جمله اشتغال و بیکاری، برجام، مسکن، آسیب‌های اجتماعی، سرمایه‌گذاری خارجی و … پاسخ دادند. این پاسخ‌ها بازتاب‌ها و تحلیل‌های گوناگونی را در مخاطبان مختلف از رسانه‌ها و جریان‌های سیاسی گرفته تا مردم بازتولید کرد و هر یک به اقتضای وضعیت‌شان و نسبتی که با مشکلات و موضوعات مطروحه در پاسخ‌های رئیس دولت برقرار می‌کنند، به ارزیابی سخنان وی پرداختند.
اساساً در جهان امروز که به مدد وجود رسانه‌های گوناگون و توسعه خیره‌کننده ابزارهای اطلاع‌رسانی نهادهای قدرت و قوای حاکمیتی در اتاق شیشه‌ای قرار دارند و چیزی از منظر مردم پنهان نبوده یا لااقل زیاد پنهان نمی‌ماند، پاسخگویی امری سخت و پیچیده و البته از منظری دیگر سهل و ممتنع شده است. سهل و ممتنع از این نظر که زبان واقعیت یک چیز است و زبان آمار و ارقام چیز دیگری است؛ اما سنجش و ارزیابی مردم با عبور از صافی و فیلتر مشکلات روزمره و معضلات گوناگون آنها و نسبت‌سنجی‌ای که با وعده‌های انتخاباتی به دست می‌آید، شکل می‌گیرد.
ضروری است که دولت متوجه این نکته باشد که ۹ ماه مانده به اتمام دوره دولت یازدهم باید کارنامه ارائه کند تا برنامه. در ایجاد اشتغال به جای نقد بازه زمانی سال‌های ۸۵ تا ۹۰، باید بگوید که در سه سال گذشته چقدر شغل پایدار ایجاد شده است. اگر برجام این همه دستاورد داشته است، پس چرا مسئولان دولتی در پاسخ به مشکلات بانکی بحث تحریم و برجام و این موضوع را که هنوز کشورهای خارجی و بانک‌های اروپایی به صورت عملی با ایران کار نمی‌کنند، مطرح می‌کنند و شاهد تغییر جدی در وضعیت زندگی مردم نیستیم.
آیا گفتن اینکه «این حقوق نامتعارف مخصوص قوه مجریه نیست در قوای دیگر هم هست. حتی در نهادهای انقلابی»! حل مشکل و احصای اقدامات انجام شده در این مورد است یا فرافکنی مسئولیت؟ البته مردم به زودی بهترین داوری را خواهند کرد.
منبع: سایت بصیرت

یادداشت: «بنده با این موضوع که حقوق مقامات رده بالا در یک سامانه ثبت و به مردم اعلام شود موافق هستم، اما با اینکه حقوق همه مدیران کشور در این سامانه به مردم اعلام شود، موافق نیستم… این موضوع که همه مردم از حقوق تمام مدیران رده پایین اطلاع یابند، ضرورت ندارد.»
شاید باورش سخت باشد؛ ولی کلمه به کلمه این عبارات را علی مطهری، نایب‌رئیس دوم اصلاح‌طلب مجلس دهم و عضو فراکسیون امید بیان کرده است، همان‌گونه که شاید هیچ‌کس فکرش را هم نمی‌کرد دولت یازدهم که یکی از شعارهای اصلی‌اش مبارزه با فساد و بازگرداندن پول‌های رفته از بیت‌المال بود، با چنین طرحی موافق نباشد! همان‌طور که باورپذیر نبوده و نیست، سخنگوی دولت یازدهم فرد نجومی‌بگیر را ذخیره نظام و انقلاب بداند و اجازه داده شود فرزند یکی از همین مدیران نجومی‌بگیر از تریبون ملی مجلس به دفاع از خانواده‌اش بپردازد و خواستار فیلترینگ و توقیف رسانه‌های منتشرکننده فیش‌های نجومی شود! جملات و اتفاقاتی که حالا افکار عمومی را در برابر این سؤال قرار داده که چرا دولت و نماینده‌ای، چون علی مطهری که بارها بر این موضوع که مردم حق دارند مسائل کشور را بدانند و مردم نامحرم نیستند تأکید کردند، این‌چنین از مخفی‌کاری و عدم شفافیت دفاع می‌کند! مگر چه اتفاقی قرار است با ایجاد این شفافیت بیفتد که با آن مخالفند؟ مگر دولت و آقای مطهری و هم‌طیف‌های‌شان نمی‌گویند که باید با فساد و حقوق‌های نجومی در هر جا که باشد، برخورد کرد و سازوکارهایی برای جلوگیری از فساد طرحی و اجرا شود؟ پس چرا هنگام عمل به این شعارها، با طرح‌ها و برنامه‌های شفافیت‌زا مخالفت می‌کنند؟ این تناقض در شعار و عمل، علامت سؤال بزرگی در ذهن افکار عمومی است که پاسخی برای آن ندارند به جز اینکه…
منبع: سایت بصیرت